Kırmızı Saçlı Kadın roman kapağındaki sır ne?

Kırmızı Saçlı Kadın Orhan Pamuk’un son romanı. Romanın kapağındaki Kırmızı Saçlı Kadın resminin sırrı ne? Romanın kapağı neyi anlatıyor? Romanı okurken hep bunu merak ediyordum. Okurken bunun sırrını çözmeye  başladım. Kırmızı Saçlı Kadın romanın kapağındaki derin anlamlar neler mi?

Kitap severler arasında bu günlerde bir Orhan Pamuk kasırgası yaşanıyor yine. 14 ay arayla yeni romanla okurlarla buluştu Orhan Pamuk. Kafamda Bir Tuhaflık adlı romanından sonra Kırmızı Saçlı Kadın adlı romanıyla karşımızda. İlk baskısı 200 bin yapıldı. Bir öncekine göre daha ince bir roman. Romanı görenler önce kapağına takılıyor. Silik bir resim. Anlamaya çalışıyorlar. Ben de tabii bir okur olarak buna bakıyor ve merak ediyorum. 

Yapı Kredi Yayınları’ndan çıkan romanın kapağı kiremit rengi diyebileceğimiz silik kırmızı tonda bir kadın süslüyor. Kadın adeta kırmızı bir tebeşirle çizilmiş gibi ve sol elinde bir menekşe var. Ünlü ressam Dante Gabriel Rosetti’nin 1860 yılında çizdiği Latince adı “Regina Cordiuam” ya da İngilizce olarak “Queen of Hearts” adı verilen tablosudur bu.

İskambildeki kupa kızı

“Queen of Hearts” iskambilde kupa kızıdır. Tablo da zaten bir iskambil kartındaki kupa kızı olarak tasarlanmıştır. Bir farkla, iskambil kartında kupa kızı sağa, tabloda ise sola bakmaktadır. Aynı tabloyu ressam farklı biçimlerde, fonlarda çizmiştir. Orhan Pamuk’un romanının kapağındaki tablo Birmingham Müzesi ve Sanat Galerisi’nde bulunuyor.

Rosetti’nin eserinde ortadan yırtılmanın verdiği beyaz bir efekt yok. Ancak romanın içindeki olaylardan anlıyoruz ki bu resim yırtıldığı için Orhan Pamuk, yırtılmış bir resmin kapağa konulmasını istemiş.

KADINLAR VE ORHAN PAMUK-Bu haber de ilginizi çekebilir

Romanın içeriğiyle kapağı arasındaki bağı kurmaya çalıştığımda aklıma neler mi geliyor? Kupa kızı, iskambil oyunlarında ‘iyi huylu anaç bir kadındır’. Kraliçedir. Arkadaş canlısı olan kupa kızı fallarda su elementi ile de bağlantılıdır. Asalet ve güzelliğin simgesidir. Kimi oyunlarda da sevgiliyi ve evli kadını anlatır kupa kızı. Romanın kahramanı Kırmızı Saçlı Kadın da evlidir ve yasak bir ilişki yaşayacaktır. İleride doğacak oğluna tek başına analık yapmaya çalışacaktır. Romanda yasak aşk yaşadığı Cem Çelik’in anlatımına göre de Kırmızı Saçlı Kadın güzeldir ve asildir…

Rosetti’nin tablosundaki kadın Elizabeth Siddal, ressamın uzun süre sevgilisi ardından da karısı olmuştur. Lizzie adıyla da bilinen Siddal, Rosetti’ye modellik yaparken aralarında ilişki başlamış.

Kapaktaki kadınla ironik bağ

Şimdi tüm bu küçük notlardan sonra romanla olan ironik bağa gelelim. Orhan Pamuk neden bu resmi romanın kapağına koydu, sorusuna bakalım. Romanı okuyunca anlıyoruz ki Orhan Pamuk’un bu isteğinde kreatif bir edebiyatçı fikri yatıyor. Çünkü kapaktaki kırmızı saçlı kadının, romandaki ‘kırmızı saçlı kadınla’ ironik bir bağı var.

Orhan Pamuk romanında su kuyusu kazan usta ile çırağı arasındaki ilişkiyi ana hat olarak kullanıyor. Ancak asıl anlatmak istediği baba oğul ilişkisindeki efsanelere dayanan o rekabet. Firdevsi’nin Şehnamesi’ndeki “Rüstem ve Sührab” efsanesi ile batıdaki Sophokles’in “Kral Oidipus” efsanesini temel alarak bu rekabeti anlatıyor.

Efsane ve gerçek hayattaki olayları iç içe geçirerek anlatan Orhan Pamuk’un Kırmızı Saçlı Kadın adlı romanındaki su kuyusu kazıcısının çırağı Cem Çelik, babası tarafından terk edilmiş bir ailenin çocuğudur. Büyükçekmece’nin ötelerinde bir yerlerde (henüz İstanbul bu halde değil, yıl 1985) Öngören kasabasında su kuyu kazmaya giderler.

Mahmut Usta ve çırağı liseli Cem Çelik (aslında yazar olmak istiyordur) su kuyusu kazarken Öngören kasabasına ihtiyaçlarını temin etmek için gidip gelirler.

Genç erkekle aşk gecesi

Henüz 16 yaşında olan Cem, Öngören’de bir süreliğine bulunan gezici bir çadır tiyatrosundaki Kırmızı Saçlı Kadın’a aşık olur. Bir gece oyunu izlemeye gider ve gelişen olaylar 33 yaşındaki kadın (Gülcihan) 16 yaşındaki liseli genci yatağa kadar götürür. Aynı tiyatro gurubundaki bir başka oyuncu ile evli olan Kırmızı Saçlı Kadın o gece Cem’den hamile kalacaktır. -Kitabın kapağındaki resimdeki Elizabeth Siddal, intihar ettiğinde 33 yaşındaydı.-

Gülcihan, kendisine benzettiği bu kadın resmini evine asmıştır. Bir dergide görerek kestiği resimdir elbette onun astığı. O aşk gecesinin üzerinden yıllar geçmiş ve doğan çocuk delikanlı olmuştur. Annesi ile sık sık kavga eden Enver (muhafazakar-dindar bir yapıya sahip), resmi yırtıp atar. Çünkü Enver, internetten araştırdığında o kadının hayatı da annesine benzemektedir. Yırtılan resmi Gülcihan, alır ve seloteyple yapıştırır duvara tekrar asar.

Romanın kapağındaki resmin orjinalinde olmayan yırtılmış efektinin sırrını da böylece anlıyoruz.

Orhan Pamuk’tan romancı ve okur tespitleri – Bu haber ilginizi çekebilir

Gelişen olaylar sonucunda genç Enver, cinayet suçlaması ile hapistedir. Annesi Gülcihan yani Kırmızı Saçlı Kadın, onu ziyarete gider. Bu bölümünü romandan okuyalım:

-Çantamdan çıkardığım Dante Rosetti’nin yırtılmış, yapıştırılmış kırmızı saçlı kadın resmini verdim.”Romanını yazacağını bilmek ise oğlum beni çok mutlu etti beni!” dedim. “Bitince kapağına bu resmi koyar, biraz da güzel ananın gençliğini anlatırsın. Bu kadın, bak, biraz benziyor bana….”

Orhan Pamuk, roman kurgusuna bir gerçeklik katarak, kapağındaki resmi “roman kahramanının yazdığı işte bu roman, elinizde okuduğunuz” der gibi bize adeta. Sarmal bir oyun oynuyor Orhan Pamuk bizlerle.

Orhan Pamuk okurlarla oyun oynamayı sever

Okurlarıyla oyun oynamayı, onların romanı sadece okumakla kalmamasını daha derin çözümlemelere gitmesini de amaçlayan Orhan Pamuk, son eserinde de bunu yoğunluklu olarak yapıyor.

İskambildeki kupa kızı, kimi kağıt fallarında su elementini de temsil ediyor. Su kuyusu kazıcısı bir gençle yaşanan aşk gecesi, romanın ilerleyen sayfalarında su kuyusu başındaki bir cinayet hep Kırmızı Saçlı Kadın’la bağlantılıdır.

Romanlarını sadece yazmakla kalmayan tasarımına kadar da elden geçiren hatta zaman zaman çizen Orhan Pamuk’tan Kırmızı Saçlı Kadın adlı son eserinde böylesine derin bir örgü içinde Rosetti’nin eserini seçmesi doğrusu beni çok etkiledi. Romanı okuduğunuzda sanırım siz de bu ilişkileri, örgüyü düşünerek etkileneceksiniz.

Orhan Pamuk’a Rusya’da fahri doktora unvanı – Bu haber ilginizi çekebilir