Osmanlı’dan Cumhuriyet’e elektriğin hikayesi

Prof. Dr. Vahdettin Engin ve Prof. Dr. Ufuk Gülsoy’un üç yıllık araştırması sonucunda hazırladıkları Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İstanbul’da Elektrik adlı kitap raflarda yerini aldı.

Osmanlı’dan Cumhuriyet’e elektriğin hikayesi kitap oldu. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İstanbul’da Elektrik adlı kitap Prof. Dr. Vahdettin Engin ve Prof. Dr. Ufuk Gülsoy’un üç yıllık araştırması sonucunda ortaya çıktı. Türkiye’de elektrik hayatımıza nasıl girdi? İETT’nin, ‘E’sinin tarihi, arşivin tozlu sayfalarından çıkarılıp günümüze taşındı. 

İstanbul’da elektriğin tarihi aslında Türkiye’de elektriğin tarihidir. 145 yıllık geçmişinde ulaşımın olduğu gibi, havagazı ve elektrik üretim, dağıtımının da ilk işletmecisi olan İETT (İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri Genel Müdürlüğü), adında hala yer alan ‘E’nin Osmanlı’dan başlayıp Cumhuriyet ile süren hikâyesini kitaplaştırdı.

İETT Genel Müdürlüğü’nün katkılarıyla Prof. Dr. Vahdettin Engin ve Prof. Dr. Ufuk Gülsoy’un üç yıllık araştırma sonunda yazdığı kitap, hem İstanbul’un hem Türkiye’de elektriğin tarihini belgesel tadında okuyucuya aktarıyor.

Prof. Dr. Vahdettin Engin ve Prof. Dr. Ufuk Gülsoy’un arşivlerde üç yıl süren araştırması gösteriyor ki, dünyaya hükmeden imparatorluğun başkentindeki aydınlanma süreci, dünyadaki gelişmelere uygun bir seyir izliyor. İkinci endüstri devrimini tetikleyen elektrik enerjisiyle ilgili keşifler, İstanbul’un elektriğe uzanan yolculuğunda önemli dönemeçleri oluşturuyor.
II. Abdülhamid elektrikli sandal getirtti.

FENERSİZ GEZMEK YASAKTI

Osmanlı’dan Cumhuriyet’e elektriğin hikayesi 138 yöncesinden başlıyor. İlgi çekici hikayeye ve geçmişe ayna tutan kitap, az bilinen detayları aydınlatıyor. Elektriğin tarihini bir belgesel gibi anlatıyor. İstanbul’da ışığa ispermeçet mumuyla, yağ kandilleriyle kavuşulduğu günlerde geceleri sokaklarda fenersiz gezmenin yasak olduğunu biliyor muydunuz?

Yasağa uymayanların hapse girdiği veya hamamlara atılarak sabaha kadar külhanları yakmaya mecbur tutulduğu 1800’lerin ilk yarısı, Tanzimat Fermanı sonrası memurların ve saray görevlilerinin evlerinin önüne kandil asmakla görevlendirildiği dönem, bunlar kitabın en dikkat çekici bölümlerinden.

II. ABDÜLHAMİD’İN ELEKTRİKLİ SANDAL SİPARİŞİ

Havagazıyla önce Dolmabahçe Sarayı’nın aydınlatıldığı, üretim fazlasının Cadde-i Kebir’de (İstiklal Caddesi) kullanıldığı, devletin elektrik konusunda eğitim almaları için Avrupa’ya öğrenci gönderdiği, Tersane-i Amire’nin kurulduğu yıllar…

Elektrikle yakından ilgilenen II. Abdülhamid’in Avrupa’ya elektrikli araba ve elektrikli sandal sipariş ettiğini, sarayda elektrikli fotoğraf makinesi, elektrikli şamdan kullandığını Prof. Dr. Engin ve Prof. Dr. Gülsoy’un satırlarından öğrenmek mümkün. Devletin halkla ilişkiler faaliyetlerini okuyucusuna aktaran kitapta, elektriğin halka tanıtımında basının nasıl kullanıldığı dönemin gazetelerinden Takvim-i Vekayi ve Servet-i Fünun’dan sayfalarla anlatılıyor.

Birinci Dünya Savaşı’nın hemen öncesi Dersaadet Tramvay Şirketi’nin nasıl elektrikli tramvay hizmete vermeye başladığı, abonelerle yapılan ilk sözleşmeler, savaştan sonra başlayan işgal yılları, milli mücadele dönemi, Cumhuriyet’in ilanı, Cumhuriyet hükümetinin talep ve hassasiyetleri, İstanbul’un elektrikle başlayan sosyo-ekonomik değişimini belgeleriyle ortaya koyuyor.

Türkiye’de alanında ilk özgün araştırma niteliğini taşıyan kitap, bugün İstanbul’u elektrikli otobüslerle tanıştırmaya hazırlanan İETT’nin vizyonu ve misyonunun canlı tarihi niteliğini taşıyor.

Editör: Cem Cengiz Yarar

Yavuz Rençberler
Yavuz Rençberler
724kultursanat.com ‘un kurucusu. Gazeteci, televizyon programcısı, iletişim danışmanı. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo TV mezunu. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti ödülü sahibi. Mesleğinin verdiği refleks ve pratiklikle kültür sanat alanında olanları değerlendirmeye paylaşmaya çalışıyor. İçinde insan olmayan kitaba, içinde kitap olmayan insana inanmıyor. İnsanın yazılmamış sayfalarının yazılanlardan daha çok olduğuna inanıyor. İletişim: yavuz@724kultursanat.com
YAZARA AİT TÜM YAZILAR
BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.