Avni Lifij sergisinde Atatürk portresi neden yok

Yavuz Rençberler
724kultursanat.com ‘un kurucusu. Gazeteci, televizyon programcısı, iletişim danışmanı. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo TV mezunu. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti ödülü sahibi. Mesleğinin verdiği refleks ve pratiklikle kültür sanat alanında olanları değerlendirmeye paylaşmaya çalışıyor. İçinde insan olmayan kitaba, içinde kitap olmayan insana inanmıyor. İnsanın yazılmamış sayfalarının yazılanlardan daha çok olduğuna inanıyor. İletişim: yavuz@724kultursanat.com

Avni Lifij Çağının Yenisi sergisi bu yıl mutlaka görülmesi gereken sanat olayları listesinin üst sırasında yer alıyor. Sakıp Sabancı Müzesi’nde açılan sergide imparatorluğun yıkılışı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna tanıklık öden ve resim sanatına damga vuran sanatçının varoluşunun heyecan verici serüvenine tanıklık olanağı sunuluyor.

Avni Lifij sergisinde Atatürk portresi neden yok? Avni Lifij Çağının Yenisi sergisini gezerken bu soru akıllara geliyor. Neden mi?

Sakıp Sabancı Müzesi, Türk resim sanatında özgün bir yere sahip olan Hüseyin Avni Lifij‘in (1886-1927) sadece eserlerini değil, ‘sanatta voruluş’ sürecini de sergiliyor.

Sabancı Holding’in katkılarıyla düzenlenen Avni Lifij Çağının Yenisi sergisi yılın sanat olaylarından biri olmaya aday. Avni Lifij’in 1000’e yakın eseri ve arşivindekiler sanatseverlerin ilgisine sunuluyor.

Avni Lifij Çağının Yenisi sergisi adeta bir bir sanat arkeologluğunun ürünü gibi… Yaklaşık iki yıl süren araştırmalar, kişileri ikna etmeler ve ortaya çıkan sanatta varoluşun hikayesi.

Avni Lifij’in hayat hikayesinin izleri ile sanatta varoluşunun süreci kendi başına heyecan verici bir süreç… Sakıp Sabancı Müze Müdürü Dr. Nazan Ölçer, serginin açılışı öncesi basın mensuplarıyla buluştuğunda ilginç detaylar anlatıyor. Çağının önünde giden bir sanatçının nasıl da kıskançlık derecesinde ve usta bir arşivcilik örneği göstererek her türlü notunu, çiziktirdiklerini, çalışmalarını saklamayı başardığını öğreniyoruz. Bununla birlikte Avni Lifij’in eşi Harika Lifij’in bu arşive ve eserlere büyük bir titizlikle sahip çıkışı…

Avni Lifij kendi portresini yaptığında 20’li yaşlardaydı.

Avni Lifij 1927 yılında, 41 yaşındayken hayata veda etti. Eşi Harika Hanım da 1991 yılında… Tam 64 sene Avni Lifij’siz geçen ömür. Ve onun bıraktıklarına sahip çıkmak da ayrıca büyük bir saygı duruşunu gerektiriyor.

Harika Lifij, eşinin emanetlerini yani o eşsiz koleksiyonu ölümünden sonra yeğenleri Şazi Sirel ve Belkıs Aksoy’a emanet edilmiş. SSM Müdürü Dr. Nazan Ölçer, Şazi Sirel ile olan dostluğunu da hatırlatarak Avni Lifij sergisini nasıl bir süreç ile hazırladıklarını anlatıyor.

İlk kez Avni Lifij’in 1000’e yakın yağlıboya resim, etüt, desen, eskiz, poşad, fotoğraf, arşiv malzemesi ve kişisel eşyaları bir bütünlük halinde sergileniyor. Onun hayatına ve sanatına ayrıntılı bir yolculuk, bakış olanağı sunuluyor.

Avni Lifij’in eşi Harika Lifij

Avni Lifij Çağının Yenisi sergisindeki eserlerden kimileri Resim Heykel Müzesi, Milli Kütüphane Koleksiyonu ve özel koleksiyonlardan seçilmiş.

Lifij’in bir tabloyu üretirken hangi metodları kullandığı, hangi süreçleri izlediğine tanıklık ediyoruz. Çizdiği eskizler, notlar o tablonun oluşum sürecini heyecanlı bir serüven olarak sergide önümüze koyuyor.

Avni Lifij ressamlığının yanında, fotoğrafçı ve yazdıklarıyla da dikkat çeken bir aydın. Sadece resim sanatına dair değil, o dönemde yaşanan kimi sosyal olaylar hakkında da dönemin devlet makamlarına yönelik yazılar kaleme alıyor, mektuplar gönderiyor.

Avni Lifij’in çektiği Atatürk fotoğrafları sergide yer alıyor.

Atatürk portresi neden yok

Kurtuluş Savaşı sonrası Türkiye Cumhuriyeti’nin varoluş mücadelesinin resmedilmesi görevi kendisine verildiğinde bizzat cepheleri geziyor. Ardından tablolarını oluşturuyor. Atatürk’le tanışıyor. İrtibatı var. Ancak sergide sadece onun çektiği birkaç kare Atatürk fotoğrafı görüyoruz. Halbuki, Avni Lifij portre çalışmayı seven bir ressam.

Mareşal Fevzi Çakmak’ın portresin devasa bir şekilde sergide yer alırken, Atatürk’ün olmaması dikkat çekiyor. Açılışta öğreniyoruz ki Avni Lifij, Atatürk’le ilgili ‘karalamalar’ yapmış. Onun çalışma süreci böyle.

Ancak karalamarın ardından portreyi çizmek nasib olmamış.

Kaldı ki o karalamalar da henüz bulunabilmiş, ulaşılabilmiş değil. Avni Lifij 1927’de öldü. Yani Kurtuluş Savaşı’nın bitiminden kısa bir süre sonra. Demek ki o süreçte Atatürk’le ilgili notları, eskizleri var. Ancak portresini yapmaya ömrü yetmedi. Kim bilir belki bir gün o notlar, eskizler de ortaya çıkar.

Avni Lifij Çağının Yenisi sergisinde sanatçının çalışmaları.

Sanatçının varoluş serüvenine tanıklık

SSM Müdürü Dr. Nazan Ölçer öncülüğünde alkışlanacak bir sanat arkeologluğu yapılmış. Avni Lifij Çağının Ötesinde sergisine bir de bu gözle bakmak gerekiyor. Avni Lifij Çağının Yenisi sergisi, sanatçının keşfedilmemiş yönlerini merak uyandıracak bir şekilde sergileniyor. Mensubu olduğu 1914 Kuşağı ve Türkiye sanat tarihindeki öncül konumu bu sergiyle dört başı mamur bir şekilde ortaya konuluyor.

Sergiyi gezerken Avni Lifij’in sanatta varoluşunun heyecan vereci serüvenine tanıklık ediyorsunuz.

Avni Lifij’in eşi Harika Hanım’a olan aşkının portrelere yansımasına şahit oluyorsunuz. Eşine yazdığı mektupta “Seni bu kızla aldatıyorum” diyerek iliştirdiği siyah beyaz fotoğraftaki küçük kıza gidiyor gözleriniz. Ankara’da uzun süre kalıp, hasretlik başlayınca Harika Hanım’a gönderdiği mektuptaki aşkın kokusu, izi sergiyle size de ulaşıyor.

SSM Müdürü Dr. Nazan Ölçer – Sabancı Holding CEO’su Cenk Alper.

Pipolu Adam’ın anlamı

Avni Lifij’in en dikkat çekici eserlerinden biri de meşhur “Pipolu Adam” portresi… Kendi portresi bu. Avni Lifij bu tabloyu yaptığında henüz 20’li yaşlarında. Ancak tablodaki Hüseyin Avni Lifij 40 civarından. Avni Lifij’in 41 yaşında öldüğünü düşündüğünüzde, bu tablonun anlamı daha da artıyor. 

Avni Lifij Çağının Yenisi sergisinden görüntüler

Avni Lifij Çağının Yenisi sergisinden hazırladığımız kısa bir videoyu sizinle paylaşıyoruz. Sergide her eseri çekerek bir film hazırlansa saatlerce sürebilir. Avni Lifij Çağının Yenisi sergisinden görüntüleri izleyebilirsiniz:

 

Not: Avni Lifij Çağının Ötesinde sergisi 15 Ekim 2019 – 12 Ocak 2020 arasında açık kalacak. Sakıp Sabancı Müzesi’ni giriş biletlerinin fiyatları 35 TL , öğrenci 25 TL. Çarşamba günleri ise ücretsiz. 

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.