Honeyland Bal Ülkesi ile Türk kadını Oscar yolunda

Honeyland Bal Ülkesi ile Türk kadını Oscar yolunda. Hatice Muratova, 2020 En İyi Belgesel Film Oscar’ı dalında aday olan Honeyland’ın başrolündeki Yörük Türkmeni kadın… 

Film Türkiye’de Bal Ülkesi adı ile 31 Ocak’ta vizyona girecek. Bu film 2020 yılına damga vuracak. Neden mi? Çünkü gerçek bir hayatı kurgu dışı bir şekilde anlatıyor. İnsanın doğayla, hayatla olan ilişkisini samimi ve içten bir dille sinemaya taşıyor. 

Yüzyıllardır Rumeli’de Balkanlar’da yaşayan Türkler’den biri Hatice Muratova. Kuzey Makedonya’daki Dorfullu’da yaşıyor. Hayatını dağlardan, doğal ortamdan topladığı balları satarak sürdürüyor. 

Avrupa’da vahşi balcılık yapan son insanlardan Hatice Muratova, Konya’dan Rumeli’ye göçen Türkler’den.

Hatice Muratova, atalarının Konya’dan gelen Türkler olduğunu anlatıyor. Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkanlar’dan Avrupa’ya ilerleme döneminde o topraklara gelen Türkler’in torunu Hatice Muratova. O bir ‘Evlâd-ı Fatihan” 

Şimdi onu tüm dünya tanıyor. Sinema dünyasının kalbinin attığı en prestijli ödül olan Oscar’ı almak için gün sayıyor. Onun rol aldığı… aslında rol aldığı demeyelim, onun gerçek hayatının sinema perdesine yansıdığı Honeyland belgeleseli 2020 Oscar ödüllerinde “En İyi Belgesel Film” ve “En İyi Yabancı Dilde Film” dallarında aday. 

Bu haberi ilk duyduğum anda ben diğer sinemaseverlerden farklı bir heyacanı yaşadım. Benim de atalaramın geldiği topraklarda yaşayan bir kadının hikayesi bu. İştip şehri yakınlarındaki Bekirli Köyü’nden Hatice Muratova…

Film, Sundance Film Festivali’nde ödül kazanınca, yapımcı şirket Hatice Muratova’ya nispeten daha iyi bir hayat sürebilmesi için Dorfullu kasabasında bir ev satın alıp hediye etmiş. Bu topraklar, annemin babamın doğup büyüdükleri Yuvanlı Köyü’ne çok yakın. Honeyland ile gönül bağı kurmam çok doğal. Bu filmin Oscar’ı kazanmasını o kadar çok istiyorum ki… 

Filmin insana anlattığı çok şey var. Arı-bal ve insan ilişkisi dünyanın geleceğini, insanın varoluşunu anlatıyor bir anlamda. Hatice Muratova, doğaya saygılı. İhtiyacı kadar olan balı alıyor, gerisini arılara bırakıyor. Aç gözlü değil. Vahşi değil. Temiz kalmış bir insan. İnsan olarak kalabilmiş bir kadın… 

Hatice Muratova’nın hayatı Oscar yolunda.

Güçlükler içinde sürdürdüğü köy evindeki hayatını, Türkler’in kadim köklerinde aldığı o kültürle sürdürüyor. Hayata, doğaya, varolana saygı… Ağaca, taşa, kuşa, börtü böceğe saygı. Onları yok etmeden ve onlarla paylaşarak yaşayan bir kadın Hatice Muratova. 

Oscar yolundaki bu kadın bize çok şey anlatıyor. Filmini izlemedim. Fragmanını izledim ve tanıdım yazıların okudum. Bu kadın bize çok şey öğretecek. Bal Ülkesi filmi bizi öncelikle gerçek bir insana, bozulmamış bir insana yolculuğa çıkaracak. Kendi köklerimize, atalarımızın izlerine, onların yaşadığı topraklara… Türk kültürüne, Balkanlar’daki Türk kültürüne… Oradan da Türkler’in varolduğu en eski yıllara… Şaman geleneklerine, inancına… 

Film ödül aldıktan sonra yapımcılar Hatice Muratova’ya ev hediye etmişler.

Arılar dünyada yok olduğunda hayat da bitecek. Bu bilinen en sert gerçeklerden biri. Hatice Muratova, doğada kendi emekleriyle peteklerini ören ve ballarını yapan arıları koruyor, kolluyor. Çoğalmaları için çabalıyor. Onlarla hayatı paylaşıyor. Geçimini idare edecek kadar peteği topluyor. Arılarla konuşuyor, onlara bozulmamış Türkçesi ile fısıldıyor… Bu filmde anadilimizi, Türkçe’nin bozulmamış kelimelerini, rengini tınısını da göreceğiz. 

Film 3 yılda çekilebilmiş. Filmin iki yönetmeni Ljubomir Stefanov ile Tamara Kotevska, Bekirli’de yaz kış demeden vahşi arıcılık dediğimiz, doğal hayattan bal toplama işi yapan Hatice Muratova’nın hayatını sinemaya aktarmışlar. 

Hatice Muratova, nesli tükenen insanlardan.

Bal Ülkesi ödüllü belgesel 

Film, ABD’nin Utah eyaletinde geçen yıl düzenlenen Sundance Film Festivali’nde “Uluslararası Belgesel Film” dalında Jüri Özel Ödülü aldı. Filmin yönetmenleri Ljubomir Stefanov ile Tamara Kotevska Büyük Jüri Ödülü’ne, görüntü ekibinden Femi Daut ile Samir Luma da Jüri Özel Ödülü’ne layık görüldü.

50 yaşındaki Hatice Muratova’nın bu filmde rol alması, hayatının sinemaya aktarılmasının hikayesi de ilgi çekici. Filmin yapımcıları kayalarda arı yuvaları görür. Bunların ne olabileceğini etrafta araştırırlar. Bu konuda bir belgesel çekmeyi planlayan yapımcılar, vahşi balcılık yapan Hatice Muratova’ya ulaşırlar. 

Hatice Muratova, “Bayramda bir dilek diledim. ‘Allah’ım, bir sıkıntım oldu, biri gelse kapımı açsa da sıkıntım gitse’ dedim. Üç gün geçmedi. Ramazan Bayramı’ydı. Bir baktım, kapıyı açtılar. Şaşırdım.” diyor. 

Bal Ülkesi filmi ile Oscar kazanacaklarına inancı tam Hatice Muratoğlu’nun.

Hatice Muratova’nın arılara ve bala olan sevgisi çocukluk yıllarına dayanıyormuş. Yoksulluk nedeniyle ailesi bal satın alamıyormuş. Bu yokluk, ona daha o yaşlarda ‘bal bulma, üretme’ azmini kazandırmış. 

Honeyland / Bal Ülkesi belgeselinin konusu

2019 yılında çekilen Kuzey Makedonya yapımı bir belgesel film Honeyland. Avrupa’da yabani arı yetiştiriciliğiyle uğraşan son kadın olan 50 yaşındaki “Hatice” karakteri üzerinden çevre ve doğal kaynakların kullanımını ele alıyor. Yapım, doğanın döngüsüne katkı için arı yetiştiriciliğinin önemine dikkati çekiyor.